دیابت

دیابت یک بیماری مزمن است که پیشگیری از عوارض حاد و نیز کاهش خطر عوارض مزمن آن، نیازمند مراقبت، حمایت و آموزش خود مدیریتی پیوسته بیمار است. فرآیند های پاتوژنیک چندی در ایجاد دیابت دخالت دارند. طیف این علل از نابودی خود ایمنی سلول های پانکراس که موجب کاهش انسولین می شود تا اختلالاتی که مقاومت نسبت به انسولین را در پی دارند، گسترده است. اساس اختلال در سوخت و سازکربوهیدرات، چربی و پروتئین که در دیابت رخ می دهد تا نارسایی کارکرد انسولین بر روی بافت های هدف است. نشانه های هیپرگلیسمی می تواند شامل پرخوری، پرادراری،کاهش وزن، تشنگی و تاری دید باشد. ممکن است به دنبال هیپرگلیسمی مزمن، اختلال رشد و استعداد ابتلا به برخی عفونت ها نیز دیده شود. دیابت به چهار نوع تیپ ۱، تیپ ۲، دیابت ناشی از سایر علل (متعاقب پیوند عضو یا فیبروز کیستیک) و دیابت بارداری تقسیم بندی می شود. برخی بیماران ممکن است در هیچ یک از چهار گروه یاد شده جای نگیرند. تشخیص دیابت بر پایه معیارهای زیر می باشد: AIC-1مساوی یا بزرگتر از ۶٫۵ درصد، -۲قند پلاسمای مساوی یا بیشتر از ۱۲۶ mg/dl یا -۳قند پلاسمای مساوی یا بالاتر از۲۰۰ mg/dl ، دو ساعت پس از مصرف ۷۵ گرم گلوکز. پیامد های حاد و تهدید کننده زندگی در دیابت کنترل نشده، بیشتر کتواسیدوز دیابتی و سندرم کومای هیپراسمولار غیرکتونی است. عوارض طولانی مدت دیابت شامل رتینوپاتی، نوروپاتی،نفروپاتی، علایم قلبی،علایم ادراری تناسلی، علایم جنسی و حوادث عروقی مغز می شود. افزایش فشارخون و اختلال سوخت و ساز لیپوپروتئین نیز بیشتر در افراد دیابتی دیده می شود.
اگر به دیابت نوع یک مبتلا هستید باید بدانید که مشکلی در غده پانکراس وجود دارد. پانکراس همان لوزالمعده است. سوال این است که علت بیماری قند نوع یک چه ارتباطی با این غده دارد؟ برای پانکراس دو وظیفه اصلی تعریف می‌شود:

کمک به هضم غذا که عملکرد برون‌ٰ‌ٰریز آن است.
کمک به تنظیم قند خون بدن که عملکرد درون‌ریز آن است.
دو هورمون انسولین (Insulin) و گلوکاگون (Glucagon) توسط این غده ترشح می‌شوند. احتمالا با انسولین آشنا هستید و می‌دانید که این هورمون باعث کاهش قند خون می‌شود. هورمون دیگر یعنی گلوکاگون به افزایش سطح قند خون در بدن کمک می‌کند.
همین قدر اطلاعات کافی است تا به راحتی درک کنید که چرا یکی از مهمترین دلایل دیابت نوع ۱ به عملکرد نادرست غده پانکراس بازمی‌گردد.
اینطور به نظر می‌رسد که دیابت نوع یک، نوعی بیماری خود ایمنی است. یعنی بدن به طور اشتباه به خودش حمله می‌کند. در مرض قند نوع یک، سیستم ایمنی سلول‌های بتای لوزالمعده را مهاجم شناسایی کرده و آنها را از بین می‌برد. این سلول‌ها مسئول تولید انسولین هستند. حالا حدس بزنید چه اتفاقی می‌افتد؟ غده پانکراس دیگر قادر به تولید هورمون‌هایی مانند انسولین نخواهد بود. به همین دلیل دیابت نوع یک بروز می‌کند.
پزشکان بر این باور هستند که برخی افراد ژن‌های خاصی دارند که آن را از پدر یا مادر خود به ارث می‌برند. این ژن‌ها ریسک بروز این نوع مرض قند را در آنها افزایش می‌دهد. به همین دلیل یکی از مهمترین علل دیابت نوع یک، وراثت شناخته شده است. البته گاهی اوقات یک محرک محیطی مانند ویروس نیز منجر به این بیماری می‌شود. با این حال بروز این بیماری با سبک زندگی و رژیم غذایی ارتباطی ندارد.
بالا بودن چربی خون از مهمترین دلایل مقاومت به انسولین است. اسیدهای چرب آزاد در خون، واکنش سلول‌های بدن را مختل می‌کنند. مصرف کالری زیاد و چربی اضافی بدن دو فاکتور مهم در افزایش اسیدهای چرب آزاد هستند. به همین دلیل است که می‌گویند علت دیابت نوع یک ارتباط مستقیم با پرخوری، اضافه وزن و چاقی دارد. این عوامل زمینه را برای مقاومت به انسولین فراهم می‌کنند. همین لحظه نگاهی به اندام خود داشته باشید، اگر جزء آن افرادی هستید که چربی شکمی دارند باید به حال آن فکری کنید. اینطور به نظر می‌رسد که چربی‌های شکمی، اسیدهای چرب آزاد بیشتری را وارد خون می‌کنند. به همین دلیل علل دیابت نوع دو را در دو فاکتور اصلی رژیم غذایی و سبک زندگی نادرست خلاصه می‌کنند.

در دیابت نوع ۲، بدن به خوبی از انسولین استفاده نمی‌کند. به همین دلیل قند خون در سطح نرمال قرار ندارد. حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد بیماران با این نوع مرض قند دست به گریبان هستند. این بیماری به تدریج و در طی سالیان متمادی رخ می‌دهد. بروز آن در بزرگسالان شایع‌تر است. ممکن است به این بیماری مبتلا باشید اما هیچ نشانه‌ایی را درک نکنید. آزمایش خون بهترین روش برای تشخیص زودهنگام آن است. داشتن سبک زندگی سالم، کاهش وزن، رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی منظم به پیشگیری از این بیماری کمک موثری می‌کنند.